Teren obecnego Powiatu Ropczycko-Sędziszowskiego położony jest na styku Pogórza Karpackiego i Niziny Sandomierskiej. Przednie wzgórza zwane często Progiem Pogórza Karpackiego sprzyjały przemieszczaniu się plemion koczowniczych z zachodu na wschód. Od czasów historycznych ziemie te wchodziły w skład księstwa, a później województwa sandomierskiego. W wieku XIII te wioski oraz liczne na tym terenie grody stanowiły pogranicze z księstwami ruskimi. Do najstarszych wsi, historycznie wzmiankowanych należą: Konice z 1069 roku (obecnie przysiółek Wielopola), Lubzina z roku 1185, Sędziszów z 1212 roku, Ropczyce z 1254 roku, Glinik, Broniszów, Zagórzyce i Wiercany. Sytuacja ulega radykalnej zmianie po roku 1339, kiedy Król Kazimierz Wielki przyłącza do Polski Ruś Halicką. Kazimierz Wielki prowadził wielką akcję osadniczą. Z tego okresu mamy tzw. lokacje kazimierzowskie, które dokonywane były na prawie niemieckim, a często przy udziale niemieckich osadników, np. Wielopole i Nawsie. Powstało wówczas wiele nowych miejscowości: Góra Ropczycka, Iwierzyce, Budzisz, Gnojnica, Witkowice, Ostrów, Borek oraz Wielopole (Książęca Góra).  
Najstarszym miastem na terenie obecnego powiatu było Wielopole Skrzyńskie, którego historia sięga XI wieku, a więc czasów króla Bolesława Śmiałego. Przypuszczalnie na Stroszowej Górze powstał we wczesnym średniowieczu gród obronny, a później obok niego rozwinęła się osada. Prawa miejskie wieś otrzymała ok. 1348 roku jako Furstenberg (Książęca Góra).  Wówczas duże znaczenie miał szlak handlowy z Sandomierza na Węgry, prowadzony od Ropczyc wzdłuż doliny rzeki Wielopolki.  

Ropczyce prawa miejskie uzyskały 3 marca 1362 roku, nadane braciom Janowi i Mikołajowi Gielnicom przez  króla Kazimierza Wielkiego. W tym też roku powstała parafia Ropczyce. Miasto dość szybko rozwinęło się dzięki położeniu na skrzyżowaniu dwóch szlaków handlowych to jest z Krakowa do Lwowa oraz z Sandomierza na Węgry. Wyrazem tego może być to że tu istniała komora celna, a miasto słynęło z wielkich targów. Początki Sędziszowa wiążą się z rodem Odrowążów, w którym w XIII w. popularne było imię Sąd, od którego wywodzą nazwę miasta. W 1483 roku Jan Odrowąż ze Sprowy uzyskał stosowny przywilej, w którym zatwierdzone zostały granice miasta, także herb (rodowy znak Odrowążów, od XV wieku  godło miasta). Okres największego rozkwitu Ropczyc przypada na XV i XVI stulecie. W 1614 roku ze starostwa sandomierskiego wydzielono starostwo ropczyckie z siedzibą w Górze Ropczyckiej. Pierwszym ropczyckim starostą został mianowany przez króla Mikołaj Spytek Ligęza z Borku (właściciel m.in. Rzeszowa). Po rozbiorach Polski ropczyckie starostwo znalazło się pod panowaniem austriackim. Ropczyce i okolice weszły do cyrkułu pilzneńskiego, a później jasielskiego. W czasie kolejnej reformy administracyjnej w 1850 roku, w ramach cyrkułów utworzono „powiaty sądowe”. W latach 1865-67 zlikwidowano cyrkuły tworząc powiaty administracyjne. Powstał wówczas powiat m.in. w Ropczycach – obejmujący Dębicę z przyległymi terenami. W roku 1933 zlikwidowano powiat Pilzno, łącząc go z powiatem Ropczyckim. W 1937 roku dokonano kolejnej zmiany i siedzibę powiatu przeniesiono z Ropczyc do Dębicy. Ta struktura utrzymana została do  dnia 12 listopada 1955 roku Ropczyce ponownie stały  siedzibą powiatu. W maju 1975 rok nastąpiła likwidacja powiatów, w tym ropczyckiego. Ponowna reaktywacja powiatu nastąpiła wraz z reformą administracyjną, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 1999 roku. Dawny powiat przywrócono pod nazwą Powiat Ropczycko-Sędziszowski z siedzibą w Ropczycach, łączący w jednostkę administracyjną pięć gmin: Ropczyce, Sędziszów Małopolski, Iwierzyce, Ostrów, Wielopole Skrzyńskie.